عوارض شایع دوران بارداری
تهوع و استفراغ
علت ایجاد تهوع و استفراغ در حاملگی مشخص نیست. احتمالاً تغییرات هورمونی مسئول می‌باشند. درزمانی که این حالت اتفاق می‌افتد. معمولاً غلظت کنادوتروپین هورمونی نسبتاً بالاست علاوه بر این در زنانی که مبتلابه مول هیداتیفرم (غلظت کنادوتروپین بالا) می‌باشند. حالت تهوع و استفراغ بیشتر مشاهده می‌گردد. به‌ندرت استفراغ آن‌قدر شدید است که دهیدراتاسیون و اختلالات الکترولیت (اسید و باز) و حالت گرسنگی و مشکلات جدی را به بار آورد.
تکرر ادرار
در سه‌ماهه اول و سه‌ماهه سوم این حالت در مادران بسیار شایع است. علت این حالت به علت تغییرات هورمونی در سه‌ماهه اول و فشار رحم در حال بزرگ شدن روی مثانه در سه‌ماهه سوم بارداری است در هفته‌های آخر بارداری معمول وارد لکن شده و ظرفیت مثانه کمتر از حد معمول کشته و تکرر ادرار عارض می‌گردد.
سوزش سر دل
این حالت نیز از شایع‌ترین شکایات زن حامله است این احساس سوزش در ناحیه مدیاستینال است. معمول در سه‌ماهه سوم بارداری با بزرگ شدن جنین، معده خانم حامله به‌طرف بالا رانده‌شده و تخلیه طبیعی غذا مختل می‌گردد در اثر برگشت محتویات معده به قسمت تحتانی مری سوزش سر دل ایجادشده و علت آن افزایش بازگشت محتویات معده در جریان حاملگی، جابجایی معده به سمت بالا و فشار رحم روی آن به همراه کاهش حرکات دودی دستگاه گوارش به دلیل اثر پروژسترون است.
نفخ شکم
اتساع روده‌ها و معده را نفخ می‌نامند و دلیل آن فعالیت باکتری‌های غیرمفید و اثر هورمون‌های مترشحه از جفت به روی عضلات صاف جدار روده‌هاست که در ماه‌های آخر بارداری با فشار رحم بر روی روده‌ها و ممانعت از حرکت گاز و مواد غذایی تشدید می‌شود.
یبوست
بسیاری از خانم‌هایی که قبل از بارداری اجابت مزاجشان کاملاً مرتب بوده است در دوران بارداری به علت فشار رحم بزرگ بر روی روده‌ها و شل شدن عضلات جدار روده‌ها به علت اثر هورمون‌های مترشحه از جفت دچار یبوست می‌شوند.
هموروئید یا بواسیر
گاهی واریس وریدهای رکتوم، در طول حاملگی رخ می‌دهد. پیشرفت یا تشدید هموروئید در طول بارداری بدون شک با افزایش فشار وریدهای هموروئید در ارتباط است که در اثر انسداد مسیر برگشت وریدی به علت فشار رحم حامله اتفاق می‌افتد.
کمردرد
کمردرد در زنان باردار به درجات مختلف روی می‌دهد. کمردرد خفیف به دنبال کشش شدید یا خستگی و خم شدن زیاد بلند کردن اشیا یا قدم زدن ظاهر می‌شود. در برخی موارد نیز حرکت و جابجایی سمفیزپوییس، مفاصل لومبوساکروم و شل شدن کلی لیگامان‌های لگن علت کمردرد شدید است. به‌ندرت نیز نقایص آناتومیک مادر به‌صورت مادرزادی موجب بروز شکایت بیمار می‌شود.
واريس پا
واریسی شدن وریدهای ساق پا و فرج در طی حاملگی شایع است. وریدها در طی سه‌ماهه اول حاملگی شروع به اتساع می‌کنند و با پیشرفت حاملگی به‌طور پیش‌رونده‌ای بزرگ‌تر می‌شوند. مملو بودن وریدهای لگنی از خون و تأخیر گردش خون در وریدهای نیمه تحتانی بدن سبب افزایش فشار روی جدار وریدها می‌شود. این جدارها کشیده و وریدهای پیچ‌درپیچ بزرگ و تیپیک حاملگی را ایجاد می‌کنند.
ترشحات واژینال
پوشش مخاطی واژن و فرج برای زایمان و خروج جنین آماده می‌شود. برای این کار مخاط واژن ضخیم‌تر شده و قابلیت ارتجاعی آن افزایش می‌یابد. هم‌زمان با این تغییرات در واژن ترشح غدد دهانه رحم نیز برای لغزنده کردن پوشش مخاطی واژن افزایش می‌یابد. به‌این‌ترتیب ترشح سفید و چسبنده‌ای از واژن خارج می‌شود که در حالت طبیعی مزاحمتی ایجاد نمی‌کند مکر در مواردی که مقدار ترشح زیاد شود و بوی بد و متعفن داشته باشد، رنگ زرد چرکی داشته و پوست اطراف فرج و ران را تحریک نماید.
راه‌های مواجهه با عوارض بارداری
تهوع و استفراغ
این حالت در اوایل بارداری میتواند با کمبود حاد انرژی و پروتئین همراه شود برای رفع این حالت پیشنهادهای ذیل مفید است:
- جلوگیری از هر نوع بو
- خوردن غذاهای سرد
- آهسته از رختخواب بلند شدن
- گذاشتن کمی نان خشک در دهان قبل از بلند شدن از رختخواب
- پرهیز از غذاهای پرچرب و ادویه‌دار و غذاهای نفاخ
- مصرف نمودن وعده‌های مکرر غذایی به‌جای سه وعده‌غذای عادی روزانه
تکرر ادرار
تخلیه مثانه به‌دفعات تأکید می‌شود به‌هیچ‌عنوان نباید سعی در نگه‌داشتن ادرار نمود درصورتی‌که همراه با سوزش ادرار باشد. سریعاً باید به پزشک مراجعه نمود.
سوزش سر دل
راه‌حل‌های پیشنهادی عبارت است از:
- افزایش تعداد وعده‌های غذایی (دفعات غذایی بیشتر ولی با حجم کمتر)
- از مصرف محرک‌هایی مثل کافئین، شکلات و غذاهای پر ادویه و غذاهای دیگری که باعث ناراحتی می‌شود جلوگیری نمود
- با تجویز پزشک، می‌توان از آنتی‌اسیدها استفاده کرد
- پس از صرف غذا از دراز کشیدن اجتناب و بهتر است بالشی زبر سر گذاشته و سر به حالت زاویه‌دار باشد
نفخ شکم
بهترین راه جلوگیری از ایجاد نفخ اجابت مزاج منظم است. خانم‌هایی که دچار نفخ شکم هستند می‌توانند با مصرف کمتر مواد غذایی مانند لوبیا، خود، هویج، یاز، کلم، خیار، بادمجان و غذاهای سرخ‌کرده از بروز نفخ شکم جلوگیری نمایند. راه دیگر جلوگیری از نفخ، جویدن کامل بدون عجله مواد غذایی سفت است. درنهایت با تجویز پزشک می‌توان از داروهای ضد نفخ استفاده نمود
یبوست
برای رفع این حالت رعایت نکات ذیل مفید است:
- افزایش مصرف غذاهای غنی از فیبر و خشکبار به‌خصوص آلو و انجیر
- برای افزایش اثر ملین فیبر، روزانه حداقل ۲ لیتر (۸ فنجان) مایعات بدون کافئین نوشیده شود.
- فعالیت بدنی را به‌طور منظم ادامه داده تا دستگاه گوارش تحریک و منجر به دفع شود
- مصرف غلات به مقدار مناسب
هموروئید یا بواسیر
بهترین اقدام در درمان هموروئید جلوگیری از یبوست با رژیم غذائی صحیح است. در یبوست‌های مقاوم از داروهای ملین تحت نظر پزشک استفاده می‌شود.
کمردرد
برای مواجهه با این عارضه ماساژ و گرم کردن کمر با کیسه آب گرم باعث کاهش درد می‌شود. توصیه به انجام ورزش‌هایی که باعث تقویت عضلات پشت می‌شوند و هم‌چنین رعایت احتیاط در تغییر پوزیشن مؤثر است و ضمناً می‌بایست مادران باردار به هنگام دراز کشیدن به پشت، گودی‌های زیر کمر و زانو را با ملحفه پر نمایند. البته از نیمه دوم به بعد بهتر است به یک‌پهلو بخوابند.
واريس پا
اگر مادران برای مدتی سر پا ایستاده‌اند، تغییر حالت داده و استراحت نمایند. به هنگام استراحت پاها بالاتر از سطح بدن قرار گیرد.
ترشحات واژینال
تعویض لباس‌های زیر و شستشوی مداوم تأکید می‌گردد