بستن لوله‌های رحمی
توضیح روش
بستن لوله‌های رحمی در خانم‌ها یک عمل جراحی ساده و کم‌خطر است. در این عملی لوله‌های رحمی متقاضی طی بیهوشی عمومی یا بی‌حسی موضعی بسته می‌شود. این عمل توسط متخصصی زنان، به‌صورت سرپایی و یا یک روز اقامت در بیمارستان قابل انجام است.
مکانیسم عمل
با بسته شدن لوله‌های رحمی از رسیدن اسپرم و تخمک به یکدیگر و تشکیل سلول تخم جلوگیری به عمل می‌آید.
مزیت‌ها
- دائمی بودن
- اثربخشی بالا
- عدم نیاز به یادآوری و مراجعه مکرر
- نداشتن عارضه برای سلامتی فرد استفاده‌کننده روش در درازمدت
- تأثیر نداشتن در روابط جنسی
- کاهش ابتلا به سرطان تخمدان
عیب‌ها
- نیاز به عمل جراحی
- پرهزینه و دشوار بودن عمل جراحی برگشت باروری
عوارض غیر شایع و چگونگی برخورد با آن‌ها
- احتمال تغییر میزان خونریزی قاعدگی
- عمل TL مانند سایر اعمال جراحی می‌تواند خطرهای بیهوشی را (به میزان بسیار کم) به همراه داشته باشد.
در صورت بروز عارضه اول، فرد به متخصصی زنان ارجاع می‌شود.
موارد تأخیر عمل جراحی TL
- بیماری‌های التهابی لگن در سه‌ماهه اخیر
- بیماری‌های تروفوبلاستیک بدخیم
- سابقه اخیر بیماری‌های قلبی حاد
- ابتلا به ترومبوز وریدهای عمقی (DVT) یا آمبولی ریه
- خونریزی واژی نال بدون علت مشخص
- مشکلات دوران بارداری، زایمان و پس از زایمان مانند پره اکلامپسی شدید، اکلامپسی، پارگی کیسه آب (پیش از ۲۴ ساعت)، تب زمان زایمان یا بلافاصله پس‌ازآن، وجود عوارض پس از زایمان مثل خونریزی و عفونت سایر نقاط بدن (داشتن شرایط نامساعد جسمی)
- بیماری‌های فعال مقاربتی (STIS)
- سرطان‌های لگن
نکته‌های مهم
- بستن لوله‌های رحمی در صورت وجود هرکدام از مشکلات فوق، پس از رفع مشکل انجام خواهد شد.
- بایستی قبل از TL، ضمن مشاوره دقیق به زن و شوهر در مورد کم بودن احتمال موفقیت، پرهزینه و دشوار بودن عمل جراحی برگشت توانایی باروری تذکر داد.
- این روش برای زوجینی که خانواده خود را ازنظر تعداد فرزند کامل نموده و از زندگی باثباتی برخوردارند، مناسب است. قبل از عمل بایستی رضایت خدمت و همسر وی کسب شود.
- به‌جز موارد عنوان‌شده فوق منع خاصی برای زمان انجام عمل مطرح نیست.
لازم است با توجه به فاکتورهای سن، تعداد و سن فرزندهای متقاضی، ضمن انجام
مشاوره، به متقاضی در اتخاذ تصمیم مناسب کمک شود.
زمان انجام عمل TL
- در صورت اطمینان از باردار نبودن متقاضی، بستن لوله‌های رحمی در هرزمانی از سیکل قاعدگی امکان‌پذیر است (دو هفته اول سیکل قاعدگی دوره زمانی مناسب‌تری است).
- پس از زایمان طبیعی.
- هنگام سزارین (بستن لوله‌های رحمی به‌راحتی امکان‌پذیر است).
پس از سقط عفونی و نیز در فاصله زمانی 7 تا 24 روز پس از زایمان، زمان مناسبی برای انجام عمل توبکتومی نیست.
تکنیک عمل جراحی TL
بستر لوله‌های رحمی در خانم‌ها به دو روش عمده انجام می‌شود:
- روش شکمی
- به سه شکل: لاپاراسکوپی، لاپاراتومی، مینی لاپاراتومی است. در این روش با ایجاد یک برش کوچک (۳-۲ سانتیمتری) در پایین شکم، لوله‌های رحمی را گرفته و با برداشتن قطعه‌ای از لوله و یا مسدود کردن آن توسط نخ، حلقه، کلیپس و یا منعقد کردن لوله با روش الکتروکوآگولاسیون، عمل TL انجام می‌شود. امروزه در بسیاری از کشورها این عمل به روش لاپاراسکوپی انجام می‌شود.
- هیستروسکوپی
آزمایش‌ها و معاینه‌های لازم
- گرفتن سابقه بیماری‌ها
- انجام آزمایش بارداری (در موارد غیر همزمان با سقط و بارداری)
- سایر آزمایش‌ها (بر اساس دستورالعمل معاونت سلامت در مورد اعمال جراحی غیر اورژانس)
- معاینه لگنی (به‌جز موارد بارداری)
- اندازه‌گیری فشارخون
- پاپ اسمیر (مطابق دستورالعمل کشوری )
تذکرها
- نخوردن مایعات و مواد غذایی حداقل ۸ ساعت قبل از عمل
- مصرف نکردن دارو ۲۴ ساعت قبل از عمل (مگر به تجویز پزشک)
- حمام کردن شب قبل از عمل
- استفاده از لباس‌های تمیز و راحت
- نداشتن لوازم زینتی و لاک ناخن
- داشتن همراه برای برگشت به منزل (در صورت امکان)
تذکرهای بعد از عمل بستن لوله‌های رحمی
- مراقبت‌های بعد از عمل:
- حمام کردن روزانه
- استفاده از مسکن (در موارد احساسی درد)
- تمیز و خشک نگه‌داشتن محلی بخیه
- نداشتن رابطه زناشویی حداقل تا یک هفته (اگر درد پس از یک هفته ادامه یابد لازم است که تا زمان رفع درد از رابطه جنسی خودداری گردد)
- نیاز نداشتن به استفاده از روشی مضاعف
هشدارها و چگونگی برخورد با آن‌ها
- تب بالاتر از ۳۸ درجه
- درد و تورم محل عمل و خروج چرک و خون از آن تا یک هفته و قرمزی محل عملی که بدتر شود یا از بین نرود
- درد شکمی که بدتر شده یا از بین نرود
- از حال رفتن، گیجی شدید در چهار هفته اول و به‌ویژه در هفته اول پس از عمل
در صورت بروز هرکدام از موارد فوق، باید به بیمارستان مراجعه شود
مراجعه‌های پی گیری و اقدامات مربوطه
- زمان مراجعه بعدی: مراجعه در فاصله هفت روز بعد از عمل به‌منظور کشیدن بخیه‌ها و معاینه محلی عمل
- داشتن IUD و انجام TL: لزوم مراجعه فرد در اولین سیکل قاعدگی پس از عمل، برای خروج IUD.
- بررسی های جانبی: رضایت از عمل، عارضه‌ها، هشدارها، راهنمایی و مشاوره در صورت وجود مشکل خاص
حاملگی در افراد TL شده
حاملگی در افراد TL شده بسیار کم بوده، ولی
در صورت تأخیر قاعدگی، تهوع، حساس شدن پستان‌ها، درد و حساسیت زیر شکم و
خونریزی واژینال بررسی آن ضروری است. حاملگی بعد از TL، بدون وجود هیچ
اشکال تکنیکی در عمل بستن لوله‌های رحمی ممکن خواهد بود. با توجه به خارج
رحمی بودن نیمی از موارد حاملگی‌های پس از TL (با روش کواگولاسیون دوقطبی)،
هر موردشک به حاملگی باید ازنظر EP نیز بررسی گردد (ارجاع به متخصصی
زنان).
سن مناسب برای بستن لوله‌های رحمی
این عمل برای خانم‌های مولتی پار بالای ۳۵ سال که دیگر نمی‌خواهند تعداد فرزند بیشتری داشته باشند، بسیار مناسب است. در مورد متقاضیان زیر ۳۰ سال با توجه به‌احتمال طلاق، ازدواج مجدد و ... بهتر است انجام عمل مشروط به مشاوره دقیق شده و با در نظر گرفتن احتیاط‌های لازم همراه گردد.